“Một bài tóm tắt tiếng Anh là gì?”, “Tại sao lại phải giản lược các nguồn tài liệu học tập dưới dạng những bài tóm tắt?”,”Tóm tắt như thế nào cho đúng?” – tất cả những câu hỏi trên sẽ được giải đáp trong bài viết này của EFA Việt Nam.  

Tóm tắt thông tin từ các nguồn tài liệu khác nhau là một trong những kỹ năng trong quá trình học tiếng Anh, đặc biệt là trong lối viết tiếng Anh học thuật – nó thể hiện khả năng tiếp cận và nắm bắt và xử lý thông tin của bạn.

Đây là kỹ năng cần thiết nhưng đa phần vẫn bị các bạn học sinh và sinh viên bỏ qua hoặc không để ý tới. Đúng là một bản tóm tắt yêu cầu sự đầu tư tương đối tỉ mỉ nhưng thành quả của bạn có được là một công trình đáng tự hào: bạn sẽ dễ nhớ các thông tin trong quá trình học hơn và hoàn toàn dễ dàng tra cứu lại khi bạn “lỡ quên” kiến thức. Phát triển kỹ năng này không khó, điều cốt lõi nhất là ngay từ đầu, bạn cần có lời giải đáp cho những câu hỏi và tiến hành bài bản các bước tóm tắt trong quá trình viết.

Viết tóm tắt tiếng Anh- Tại sao và bằng cách nào?

Tóm tắt là cách hiểu được điều cốt yếu nhất của bài khoá tiếng Anh, những ý, những thông tin quan trọng nhất để có thể hiểu được toàn bộ bài khoá. Tóm tắt là một chiến lược học tập hiệu quả. Khả năng nhận biết những ý trọng tâm của bài khoá rất cần thiết để nâng cao kỹ năng đọc hiểu và nó sẽ giúp bạn nhớ được nội dung của bài.

Không chỉ vậy, tóm tắt là một cách trao đổi thông tin hiệu quả. Mục đích của tóm tắt là tóm lược lại một cách ngắn gọn và có hệ thống những ý tác giả đề cập trong bài. Đó là tập hợp các ý chính của bài khoá, một dạng trần thuật rút gọn và bằng cách diễn đạt của riêng mình. Bạn sẽ thấy ở điểm này, các bài tóm tắt tiếng Anh cũng không khác những bài tóm tắt chúng ta được học trong chương trình Ngữ Văn lớp 6 là mấy.

Các bước viết triển khai một bài tóm tắt tiếng Anh:

Bạn có thể sẽ thấy sốt ruột và cảm giác rằng tuân thủ quy trình dưới đây “thật thừa thãi”. Nhưng mọi kỹ năng đều cần thời gian để rèn giũa và lâu dần sẽ trở thành một thói quen tốt. 

1. Đọc lướt toàn bộ bài khoá để nắm được ý chính.

2. Đọc lại bài khoá một cách cẩn thận, để hiểu mục đích và cấu trúc câu.

3. Gạch dưới những ý chính mà bổ sung cho ý trọng tâm (các câu chủ đề) và khoanh tròn những câu (những ý liên kết) chỉ ra sự chuyển tiếp từ ý nọ sang ý kia.

4. Quyết định xem ý nào bạn sẽ đề cập trong phần tóm tắt và ý nào sẽ bị loại bỏ.

5. Viết đề cương. Nhóm các thông tin và ý kiến bổ sung –ý chính và ý phụ- để cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các ý trong bài. Bạn không cần phải giữ nguyên trật tự của các ý như ở trong bài khoá mà có thể thay đổi sao cho phù hợp.

6. Cố gắng giữ nguyên sự nhấn mạnh như văn ban gốc đề cập.

7. Sử dụng từ ngữ của chính bạn, nhưng đừng phát biểu các nhận xét của riêng mình (trừ khi được yêu cầu).

8. Hãy nhớ rằng bản tóm tắt bao giờ cũng ngắn hơn bài khoá (chỉ bằng 1/3). Không nên sử dụng các ví dụ.

9. Kiểm tra lại và “chau chuốt” bản tóm tắt, đồng thời kiểm tra xem bạn đã bao quát tất cả các ý của bài khoá chưa. Hãy thống nhất trong việc sử dụng thì – các thì hiện tại hay được sử dụng nhiều nhất.

10. Xác định rõ tác giả và tựa đề. Bạn nên chú ý các từ hữu ích sau đây:

• Nếu bạn muốn đề cập đến những gì tác giả nói, như: says, states, discusses, suggests, argues, believes, asserts 
• Còn nếu bạn muốn thể hiện sự phát triển từ ý của tác giả, hãy dùng các từ và cụm từ như: begins, continues, goes on to, concludes

Hai dạng bài tóm tắt

Bạn càng học lên cao thì càng cần phát triển sự tư duy sáng tạo. Do đó khi muốn nâng cao trình độ viết tóm tắt, bạn có thể bắt đầu thử nghiệm bằng các tóm tắt phản biện hơn các tóm tắt chỉ đơn thuần mang tính cung cấp thông tin. Các bài tóm tắt phản biện có điểm này khó hơn một chút: bạn sẽ phải đưa ra những nhận xét của riêng mình. Như vậy tóm tắt có hai loại:

1. Tóm tắt thông tin

Đây là dạng bài tóm tắt cơ bản nhất, được diễn đạt ý chính bằng ngôn ngữ của riêng bạn. Muốn triển khai các bài tóm tắt thông tin, bạn luôn luôn phải ưu tiên trả lời câu hỏi “điều mà tác giả thực sự đề cập là gì?”. Bài tóm tắt sẽ phản ánh chính xác mức độ hiểu và ghi nhớ văn bản gốc của bạn nên hãy đọc kỹ bài khoá. Ở dạng bài này, bạn chỉ cần giữ nguyên ý, nhấn mạnh hay diễn giải ý của tác giả. Đặc biệt nhớ rằng, bạn không được thể hiện sự đồng ý/ hay bất đồng hoặc phê phán ý kiến của tác giả đâu nhé!

2. Tóm tắt phản biện

Khác với dạng bài tóm tắt thông tin, đây là dạng bài mang tính giải thích và đánh giá nguồn tài liệu. Oử dạng bài tóm tắt phản biện, bạn không chỉ rèn luyện kỹ năng đọc mà còn tích hợp cả kỹ năng nghe phản biện. Điều cần lưu ý nhất khi viết tóm tắt dạng này là bạn cần phân biệt rõ ràng giữa ý kiến của bạn và của tác giả.

Khi viết một tóm tắt phản biện, bạn không nên dùng những cách diễn đạt như, “I think that” hay“in my opinion”. Những cách diễn đạt này thiên về tính cá nhân nên từ đó khiến bài viết của bạn mang màu sắc cảm tính thay vì phản biện. Thay vào đó, bạn hãy sử dụng những cấu trúc có tính dẫn dắt dẫn chứng thuyết phục hơn như:

• It seems that…
• It is true/obvious/clear that…
• The writer emphasises (that)… /stresses… /criticises… /is worried about…
• The author argues that… /agrees with… /points out that…

Các bạn thân yêu, chúc các bạn thành công!