Speaking | Bạn nắm được kiến thức ngữ pháp nhưng giao tiếp lại ấp úng chẳng nói được câu nào hoàn chỉnh? Bạn rất muốn luyện nói tiếng Anh với người bản xứ để cải thiện kỹ năng nói nhưng lại không có cơ hội? Đừng lo! Trong bài viết ngày hôm nay, EFA Việt Nam sẽ chia sẻ tới bạn 14 bí quyết luyện Speaking đơn giản và hiệu quả để giúp bạn có được kỹ năng nói lưu loát nhất nha!

Speaking Tip | Part 1

1. Tập thói quen suy nghĩ bằng tiếng Anh.

Nếu bạn tư duy bằng tiếng Việt rồi sau đó cố diễn đạt nó bằng tiếng Anh, bạn sẽ luôn phải dịch qua lại giữa hai thứ tiếng đó, mà dịch thuật lại vốn chẳng phải việc dễ dàng gì.  Giải pháp giúp bạn tiết kiệm thời gian đó chính là tập suy nghĩ mọi thứ bằng tiếng Anh. Phương pháp này giúp việc nói tiếng Anh trở nên đơn giản hơn do việc tư duy của bạn đã thành phản xạ, có hệ thống.

Bạn có thể làm điều này ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào. Cố gắng sử dụng tiếng Anh để suy nghĩ bất cứ việc gì trong cuộc sống hằng ngày của bạn. Hãy bắt đầu từ những thứ dễ dàng xung quanh bạn hiện tại với những câu đơn giản nhất.

Ví dụ: Ngay lúc này, bạn hãy nhìn ngay lên bàn học của mình và thử với một vật dụng nào đó: “This is my pen. It’s on the table.”

Bạn hãy bắt đầu bằng những câu ngắn gọn và đơn giản nối tiếp nhau. Dần dần khi đã thích nghi với việc suy nghĩ bằng tiếng Anh, hãy thử với những câu dài hơn. Bạn nên sử dụng từ điển Anh – Anh để tra từ, cách giải thích của mỗi từ trong đó sẽ tập cho bạn cách tư duy dễ dàng hơn.

Nguồn từ điển tham khảo: 

Một số cuốn từ điển rất uy tín và được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới như Cambridge, Oxford, Longman…là những nguồn kiến thức giá trị bạn nên và cần tham khảo. Bằng cách này bạn sẽ không phải sử dụng tiếng Việt để dịch từ nữa và câu chữ cũng phát ra tự nhiên hơn.

• Từ điển Cambridge Dictionary: TẠI ĐÂY
• Từ điển Oxford Learners’ Dictionaries : TẠI ĐÂY
• Từ điển Longman Dictionary of Contemporary English: TẠI ĐÂY

2. Tập “độc thoại” với chính mình.

Điều này nghe có vẻ hơi lạ nhưng đây là phương pháp luyện Speaking hữu ích giúp bạn cải thiện nhanh chóng kĩ năng giao tiếp của mình. Khi bạn đã có thể tư duy dễ dàng bằng tiếng Anh rồi thì hãy cố gắng diễn đạt những suy nghĩ ấy ra thành lời. Ban đầu hãy nói chậm nhưng phải thật chuẩn, và nói đi nói lại nhiều lần, khi đã quen hãy nâng tốc độ nói lên, bởi biết đâu sẽ có lúc bạn cần tới những từ, câu đó trong ngữ cảnh thực sự đó. 

Ví dụ: Khi đi trên đường, nhìn thấy một chiếc váy xinh xắn ở cửa tiệm bạn thích: “What a nice dress!”, hay thấy một cậu bạn hút hồn bạn: “Such a handsome man!”…

3. Nói tiếng Anh trước gương.

Đặc điểm của việc tập luyện này giúp bạn có thể quan sát được khẩu hình miệng, khuôn mặt và cơ thể bạn khi nói. Vào những lúc rảnh rỗi, bạn hãy thử đứng trước gương và tập nói khoảng từ 2 – 3 phút/ngày. Luyện nói tiếng Anh trước gương giúp bạn điều chỉnh miệng và lưỡi khi luyện phát âm nhiều lần để tìm ra âm chuẩn xác, cũng như tự tin nhìn thẳng vào đối phương trong giao tiếp.

Cách nói tiếng Anh hay nhất là bạn sẽ dùng cả ngôn ngữ hình thể trong khi nói, như vậy bạn sẽ thấy tự nhiên hơn và câu chuyện cũng trở nên sinh động hơn. Bạn có thể ghi âm hay quay lại, và sau khi kết thúc, bạn có thể tra lại cách phát âm hay kỹ năng Speaking của mình đã thực sự chuẩn xác chưa. Việc này đảm bảo sẽ giúp bạn tìm ra phần nào những từ ngữ hoặc câu mà bạn băn khoăn và nó cũng dễ dàng giúp bạn ghi nhớ chúng lâu hơn.

4. Tập trung vào việc nói trôi chảy hơn là nói đúng.

Mỗi lần ngừng lại và bị ấp úng trong quá trình giao tiếp, bạn có thể sẽ lại bớt đi một chút tự tin và cảm thấy không còn thoải mái nữa. Vẫn áp dụng bài tập luyện nói trước gương như trên, lúc này bạn hãy đặt ra thử thách cho chính mình như nói mà không lắp bắp trong suốt quá trình đó, không nhất thiết phải hoàn hảo về ngữ pháp. Nếu bạn tập trung vào việc nói trôi chảy thay vì nói đúng, bạn sẽ vẫn hiểu và nghe tốt hơn.

Cụm từ/ câu phổ biến:

• Well, let me think…

• Well, what I mean is that…

• What I should say/do now…

• And I’m going to say/I want to say that…

Đây là sự kết nối cho phần mà bạn đang không kịp nghĩ ra từ hay cách diễn đạt khác. Chúng giúp khắc phục phần lớn khoảng trống trong bài nói, thậm chí giúp bạn quen dần hơn khi giao tiếp. Bên cạnh đó, nên tránh sử dụng quá nhiều những “filler words” như: “ahh”, “uhm”, “oh”, “you know”, “so”, “like”… Chúng chỉ khiến bạn thêm bối rối và làm người nghe cảm thấy mệt mỏi và không thoải mái. Điều này vô cùng quan trọng trong kỳ thi như IELTS, bạn chú ý nhé. 

5. Thử phát âm những câu Tongue Twisters.

Bạn đã từng nói nhanh câu “Buổi trưa ăn bưởi chua” và bị líu lưỡi bao giờ chưa? Trong tiếng Anh cũng có những cụm câu như thế. Chúng được gọi là Tongue Twisters – một cụm hoặc một câu khó có thể nói nhanh được, thường do có sự điệp âm hoặc một chuỗi những âm tương tự nhau. Chúng là một công cụ rất tuyệt vời cho việc phát triển những kỹ năng luyện nói của bạn.

Các câu Tongue Twisters tham khảo:

• The thirty-three thieves thought that they thrilled the throne throughout Thursday. – Ba mươi ba tên trộm nghĩ rằng bọn chúng đã giành được ngai vàng trong suốt thứ Năm.

• Betty Botter bought some butter, but she said “This butter’s bitter! But a bit of better butter will but make my butter better”. So she bought some better butter, better than the bitter butter, and it made her butter better. – Betty Botter đã mua một ít bơ, nhưng cô ấy nói “Bơ này đắng! Nhưng một mẩu bơ của loại tốt hơn sẽ làm cho bơ của tôi ngon hơn”. Thế nên cô ấy đã mua một ít bơ loại tốt hơn, tốt hơn loại bơ đắng, và nó làm bơ của cô ấy ngon hơn.

• I scream, you scream, we all scream for ice cream! – Tôi la hét, bạn la hét, tất cả chúng ta đều la hét vì kem!

Trò chơi ngôn từ như vậy sẽ giúp bạn tìm ra đúng vị trí của miệng và lưỡi, thậm chí có thể cải thiện cả khả năng phát âm của bạn đó.

Speaking Tip | Part 2

6. Lắng nghe và “nhại” theo.

Hãy tận dụng các chương trình truyền hình/video tiếng Anh trên Youtube để học ngữ điệu, cách sử dụng từ ngữ, cách nói khéo léo giúp nâng cao khả năng nghe và giao tiếp lưu loát hơn. Cụ thể, bạn chọn một đoạn ngắn của chương trình mà bạn thích, nghe và nhắc lại từng câu một. Cố gắng khớp cả âm sắc, tốc độ và thậm chí là cả lối diễn đạt. Cho dù bạn bỏ lỡ một vài từ thì cũng đừng lo. Quan trọng là bạn phải tiếp tục nói.

Hãy tìm cách để giọng của bạn giống như người bản ngữ trong chương trình đó. Bạn có thể sử dụng máy ghi âm để thu âm giọng nói của mình, sau đó so sánh với cách phát âm của đoạn gốc để tìm lỗi sai. Kiên trì lặp đi lặp lại nhiều lần để tìm ra âm chuẩn xác. Bạn cần chú ý đến dấu nhấn của từ, sự nối âm và cả ngữ điệu khi phát âm tiếng Anh.

Ví dụ: Chương trình “The Voice US” là một chương trình rất thú vị cho các bạn luyện nghe và nói. Ngôn từ họ sử dụng trong chương trình rất phổ biến khi giao tiếp hàng ngày của người Mỹ và cũng dễ hiểu. Lúc đầu chưa nghe được bạn có thể bật phụ đề lên và nói theo, sau này hãy tắt phụ đề đi để thử thách bản thân mình.

7. Chú ý trọng âm.

Tiếng Anh khác tiếng Việt ở điểm tuy không có dấu nhưng nó chú ý đến trọng âm và ngữ điệu. Nghĩa là bạn cần phải nhấn mạnh hoặc làm nổi bật các từ hoặc âm tiết (âm điệu) chính để từ và câu mang ý nghĩa khác nhau. Trong tiếng Anh, trọng âm của từ không phải là lựa chọn ngẫu nhiên. Bạn không thể nhấn trọng âm vào bất cứ chỗ nào bạn thích.

Lắng nghe người bản xứ đặt trọng âm vào đâu khi họ nói. Điều này không những giúp bạn nói tốt hơn, thậm chí nó có thể làm giảm sự hiểu lầm của người nghe đi rất nhiều. Việc đặt sai trọng âm còn có thể thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của từ đó.

Ví dụ: Từ ‘ADdress không giống với từ adDRESS’.

‘ADdress đề cập đến một vị trí địa lý nơi mà người nào đó sống, còn adDRESS’ lại mang nghĩa là nói/gọi tên ai/ điều gì với ý nghĩa trang trọng.

Như đã đề cập ở trên, bạn nên sử dụng máy ghi âm để học nói. Cố gắng nhại lại y hệt như vậy. Cách nhận biết âm tiết của bạn sẽ nhanh lên đáng kể nếu bạn chăm chỉ luyện tập theo cách này. Mặt khác, khi khả năng phát âm của bạn tiến bộ, khả năng hiểu ngôn ngữ của bạn cũng sẽ đi lên. Bởi trong lúc bạn cố gắng phân biệt các âm tiết giống nhau, bạn đã phải nghe thật kỹ những âm này. Điều đó giúp cho việc học tiếng Anh dễ dàng hơn bao giờ hết.

8. Hát những ca khúc tiếng Anh yêu thích.

Học tiếng Anh qua bài hát thường là việc đầu tiên mà ai cũng làm. Khi nghe một bài hát yêu thích, chúng ta sẽ ngân nga theo giai điệu đó. Học tiếng Anh qua bài hát giúp bạn tích lũy vốn từ vựng, học thêm về ngữ pháp và tìm hiểu cách phát âm để giao tiếp trong đời sống hàng ngày.

Có thể các bài hát sẽ lược bớt một vài yếu tố trong ngữ pháp sử dụng, như vậy không có nghĩa ngữ pháp đó là sai. Ngược lại, bạn sẽ phải tìm hiểu cho ra cấu trúc ngữ pháp chuẩn đã được lược bớt như thế nào và chủ động ghi nhớ cấu trúc này. Hơn nữa, học thuộc lời bài hát giúp bạn học được không ít từ vựng, thậm chí cả các thành ngữ hay từ lóng gần gũi để có thể giao tiếp như người bản ngữ.

Bước đầu hãy hát theo những bài hát mà có tiết tấu vừa phải mà bạn có thể dễ dàng hát theo. Khi bạn đã có thể hát theo những bài hát này rồi, bạn có thể kiểm tra kỹ năng của mình với thể loại khó hơn một chút như RAP – một phương thức tuyệt vời để luyện tiếng Anh bởi các từ trong đó khá là đời thường.

9. Học tất cả các hình thái/ các dạng của từ.

Hình thái từ là hình thức biểu hiện của một từ, bao gồm: dạng nguyên thể, quá khứ, danh từ, động từ, trạng từ, tính từ. Hãy để việc nói trở nên dễ dàng hơn bằng cách học các hình thức của bất kỳ từ nào bạn học được. Bạn nên làm điều này ngay khi bạn đang học những từ vựng mới. Bạn hãy tìm tòi và ghi nhớ, kể cả các từ đồng nghĩa, trái nghĩa.

Quy trình khi học một từ mới:

Bước 1: Xác định được từ đó thuộc loại nào (động từ? danh từ? tính từ?…).

Bước 2: Tìm những hình thái còn lại/ các dạng khác (word form) của từ đó; ghi chép lại (có thể ghi lại cả cách phát âm)

Bước 3: Tìm những từ đồng nghĩa/trái nghĩa với từ đó.

Ví dụ:

• Khi học từ “write”, bạn nên tìm hiểu thêm các hình thái khác của từ đó như dạng quá khứ của “write” là “wrote”, phân từ hai là “written”.
• Khi học từ “happy”, bạn nên tìm hiểu thêm các dạng khác ủa từ đó như danh từ là ‘happniess”, từ trái nghĩa là “unhappy”/ “happiless“, trạng từ là “happily“.
• Hay cặp từ đồng nghĩa như: “advantage”=”benefit”,“merit”, “trái nghĩa với “disadvantage”, “drawback” = “hindrance” = “obstacle”.

Việc sử dụng chính xác một từ nào đó trong bất kỳ kiểu câu nào thực sự quan trọng. Những kiến thức này sẽ hỗ trợ bạn trong khi giao tiếp. Bạn sẽ không bị ngập ngừng và suy nghĩ các từ khác nữa, bởi bạn đã biết chính xác khi nào bạn cần sử dụng từ đó rồi.

10. Học theo cụm từ, không phải theo từng từ một.

Bạn có thể sử dụng đúng ngữ pháp và từ vựng, nhưng bạn vẫn không biết người bản địa sẽ nói như thế nào. Khi bạn nghe thấy họ nói một câu rất lạ như “What’s up?”, bạn có biết câu nói này có nghĩa tương tự như “How do you feel today?” mà bạn được học? Câu “How are you doing?” cũng vậy.

Người bản địa thường dùng những cụm từ thay thế này. Khi nói, hãy sử dụng những cụm từ lóng hay câu thành ngữ, chúng chắc chắn giúp bạn nói tự nhiên hơn.

Cụm từ phổ biến:

• To drift apart: xa cách, phai nhạt.
• To hit it off: nhanh chóng trở thành bạn.
• To enjoy someone’s company: thích dành thời gian bên ai đó.
• Thành ngữ: A picture is worth a thousand words – Nói có sách, mách có chứng; Love you, love your dog – Yêu nhau yêu cả đường đi, ghét nhau ghét cả tông ti họ hàng; A blessing in disguise – Trong cái rủi có cái may.

11. Sử dụng những câu nói mà bạn thường dùng trong tiếng Việt.

Sử dụng những câu mà bạn hay nói trong tiếng Việt dịch sang tiếng Anh sẽ khiến bạn dễ dàng biểu đạt suy nghĩ của mình cho đối phương, gây ấn tượng sâu sắc với người bản xứ rằng bạn rất hiểu ngôn ngữ của họ. Bây giờ, hãy nghĩ xem đâu là những câu nói tiếng Việt mình hay dùng trong giao tiếp hàng ngày. Sau đó, tìm xem những từ và cụm từ ấy được sử dụng thế nào trong tiếng Anh nhé. 

Cụm từ phổ biến:

• Help yourself! – Cứ tự nhiên nhé!
• None of your business. – Không phải việc của bạn.
• I was just daydreaming. – Tôi chỉ đãng trí chút thôi.
• Win some, lose some. – Được cái này mất cái kia.
• Take it or leave it! – Chịu thì lấy, không chịu thì thôi!
• Don’t take it to heart. – Đừng bận tâm/ Đừng để bụng.
• Are you available tomorrow? – Mai bạn rảnh chứ?
• Don’t go yet. – Đừng vội đi.
• What a relief! – Nhẹ cả người!

12. Chuẩn bị trước cho những tình huống đặc biệt.

Trong tiếng Anh giao tiếp, mỗi tình huống khác nhau lại có những cách giao tiếp khác nhau. Bạn học tiếng Anh để có được một công việc trong một công ty đa quốc gia sẽ khác với việc học tiếng Anh để có thể kết bạn ở Mỹ. Trước khi bước vào một môi trường phải sử dụng tiếng Anh, bạn phải luyện tập trước những gì mà bạn có thể sẽ phải nói. EFA Việt Nam chắc chắn bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn nhiều nếu bạn có sự chuẩn bị tốt từ trước đó. 

Các trường hợp mà bạn nên có sự chuẩn bị:

• Chia sẻ – Cảm thông.
• Đi lại bằng taxi, xe buýt, máy bay.
• Làm thủ tục khách sạn.
• Đến nhũng địa điểm công cộng như: hiệu thuốc, nhà ga, ngân hàng, bưu điện, rạp chiếu phim, bệnh viện,…
• Đi ăn nhà hàng, tham quan, mua sắm, chơi thể thao.
• Nói lời khẳng định và phủ định.
• Phán đoán và ý kiến.

13. Giữ tinh thần thoải mái khi nói tiếng Anh.

Khi giao tiếp, hãy đặt mình vào vị trí người nghe. Khi nghe một người nước ngoài nói tiếng Việt bạn cũng chỉ chú ý đến từ ngữ và hiểu được mà thôi. Vì vậy, hãy đặt niềm tin vào bản thân mình. Có thể điều này rất khó nếu bạn đang tập làm quen sử dụng một nguôn ngữ mới, nhưng bạn cũng đừng quá lo lắng mà hãy giữ tâm lý thoải mái nhất có thể.

Nếu bạn gặp khó khăn hay thấy bối rối, chỉ cần hít một hơi thật sâu và bắt đầu lại, hoặc hãy nói chậm hơn để lấy lại bình tĩnh, tinh thần. Đừng quên câu thần chú: Relax! Take it easy!

14. Kể lại một câu chuyện bằng tiếng Anh.

Ghi nhớ một câu chuyện và kể lại nó bằng tiếng Anh sẽ giúp bạn luyện được các cách nối câu từ dài và liền mạch. Bạn có thể kiểm tra xem khả năng nói tiếng Anh của bạn tiến bộ ra sao bằng việc chọn một câu chuyện mà mình hiểu rõ cốt truyện, sau đó kể lại nó bằng tiếng Anh với giọng điệu của chính mình. Hãy kể lại câu chuyện theo cách của riêng bạn và nhớ là phải suy nghĩ bằng tiếng Anh trong khi kể, tập trung vào việc nói trôi chảy thay vì nói một cách chính xác nhé. 

Xem thêm: 5 cuốn sách ôn luyện IELTS Speaking các cấp độ dành cho bạn

IELTS Tip: Làm gì khi quên ý cần nói trong Speaking Test?

Trên đây là 14 bí quyết luyện Speaking đơn giản và hiệu quả. Đừng chỉ đọc rồi để đó, mà hãy ngay lập tức áp dụng và kiên trì thực hiện theo những phương pháp này ngay hôm nay. EFA Việt Nam tin rằng khả năng giao tiếp của bạn sẽ được cải thiện lên rõ rệt đó. EFA Việt Nam xin chúc bạn thành công và đạt được điểm số cao nhất!